Bệnh sán lá gan trâu, bò

Về dịch tễ học:

Bệnh sán lá gan là bệnh chung của hầu hết các loài thú đặc biệt là loài nhai lại, kể cả người. Trâu bò bị nhiễm bệnh nặng hơn và ở tất cả các lứa tuổi. Bê nghé non bị bội nhiễm sẽ phát bệnh ở thể cấp tỉnh. Trong điều kiện sinh thái ở nước ta, đàn trâu bò thường bị nhiễm sán lá gan quanh năm. Bởi vì thời tiết ấm áp và ẩm ướt trên mặt đất làm cho ốc ký chủ phát triển mạnh từ đó lảm môi giới truyền bào ấu cho trâu bò suốt 12 tháng trong năm. Nhìn chung tất cả các trâu bò nhập nội đều mắc bệnh sán lá gan, kể cả bò sữa. Trâu bò nhiễm sán khi gặp điều kiện không thuận lợi vào vụ đông và đầu vụ xuân (làm việc nặng, thời tiêt lạnh, thiếu thức ăn xanh) sẽ phát bệnh hàng loạt rồi chết, đôi khi tưởng lả một bệnh truyền nhiễm.

Về bệnh lý:

Sán non trong quá trình di chuyển thường gây hiện tượng tắc ống dẫn mật, tổn thương niêm mạc ruột non dẫn đến nhiễm khuẩn đường tiêu hóa và ống dẫn mật. Sán trưởng thành sống trong ống dẫn mật và túi mật di chuyển gây tổn thương cơ giới và gây viêm túi mật, viêm gan nhiễm khuẩn. Sán trưởng thành cướp chất dinh dưỡng và ăn hồng cầu từ gan, mật để sống và phát triển làm cho trâu bò gầy còm và thiếu máu trầm trọng. Sán trưởng thành trong quá  trình ký sinh còn tiết ra độc tố tác động đến bộ máy tiêu hóa, gây rối loạn tiêu hóa, rồi viêm ruột cấp tính và mãn tính làm ảnh hưởng xấu đến sức khỏe trâu bò và dẫn đến tử vong do kiệt sức.

 Vậy làm thế nào để nhận biết bệnh sán lá gan, khi trâu, bò bị bệnh thấy con vật gầy còm, suy nhược thiếu máu, ỉa chảy kéo dài nhưng đôi khi lại thấy con vật ỉa táo làm cho con vật mất dần khả năng lao tác và sinh sản. Nếu trâu, bò bị bệnh ở thể cấp tính thấy con vật bỏ ăn, đầy chướng dạ cỏ sau đó ỉa chảy dữ dội, phân lỏng xám có mùi tanh, niêm mạc nhợt nhạt nhất là ở niêm mạc mắt, miệng, hậu môn. trương hợp bệnh nặng, chỉ vài ngày sau súc vật bệnh nằm bệt không đi lại được và có thể chết trong trường hợp mất nước, rối loạn điện giải và kiệt sức. Hiện tượng này thường xảy ra ở bê nghé non dưới 6 tháng tuổi. Khi trâu bò nhiễm sán gây ỉa chảy cũng sẽ bị kế phát bệnh khác nhất là bệnh truyền nhiễm. Trong thực tế các trường hợp kế phát xảy ra nhiều, khi mổ trâu bò chết mới phát hiện trâu bò bị nhiễm sán lá gan quá nặng.

Để chẩn đoán bệnh sán lá gan cần căn cứ vào các triệu chứng điển hình như ỉa chảy kéo dài, con vật gầy yếu, nuôi chậm lớn. trường hợp cả vùng bị nhiều nhất là ở các khu vực có nhiều mương máng, ao hồ thì có thể lấy mẫu phân để tìm trứng sán (biện pháp này cũng đơn giản không quá cầu kỳ như các bệnh ký sinh trùng đường máu).

Điều trị bệnh sán lá gan:

Hiện nay thường dùng một số thuốc thông thường nhưng cũng có hiệu quả cao đó là:

- Phác đồ 1: Dùng Dertyl B với liều 6 – 8 mg/kg thể trọng. Thực tế dùng viên Dertyl B của Công ty cổ phần dược và vật tư thú y Hanvet thì dùng 1 viên (viên nén tròn có màu hồng) tẩy cho 50 kg thể trọng. Cho trâu bò uống vào buổi sáng là tốt nhất, uống xong có thể cho trâu bò đi chăn thả bình thường.

- Phác đồ 2: Dùng thuốc Benvet 600 của Công ty TNHH Thú y xanh Việt Nam, viên nén bầu dục có màu trắng tẩy 1 viên cho 60 kg thể trọng. Cho uống vào buổi sáng sớm trước khi cho trâu bò đi chăn thả.

Hai loại thuốc trên còn dùng để phòng định kỳ hàng năm cho trâu bò, thuốc sử dụng an toàn có hiệu quả phòng trị bệnh cao.

Để phòng bệnh sán lá gan cần thực hiện 4 quy trình như sau:

- Định kỳ tẩy sán bằng một trong hai loại thuốc trên với 1 - 2 lần/ năm.

- Ủ phân để diệt mầm bệnh và trứng sán

- Diệt ký chủ trung gian dó là các loài ốc bằng biện pháp có thể phun Sunphats đồng (CuSO₄) nồng độ 3 – 4 % lên bãi cỏ, cây thủy sinh.

- Nâng cao sức đề kháng cho trâu bò bằng chăm sóc nuôi dưỡng tốt, cho trâu bò ăn uống đầy đủ.

Nguồn: Hội Nông dân thành phố Cần Thơ